तुमची ओळख सुरक्षित करा आणि आधार कार्ड फसवणूक रोखा

आधार, जगातील सर्वात मोठी बायोमेट्रिक प्रणाली, भारतीयांना बायोमेट्रिक्स आणि लोकसंख्याशास्त्रीय माहितीच्या आधारे स्वेच्छेने अद्वितीय 12-अंकी ओळख मिळवून देते.

बँक खाते उघडण्यासाठी, पासपोर्ट, सबसिडी मिळविण्यासाठी, सरकारी योजनांसाठी अर्ज करण्यासाठी आधार सुलभ प्रमाणीकरण प्रदान करते. आधार हा मोबाइल नंबरशी देखील जोडलेला आहे आणि किरकोळ गुंतवणूकदारांसाठी वित्तीय संस्थांद्वारे ओळखण्याचा एक स्वीकृत प्रकार आहे.

आधारच्या सर्वात प्रभावी वैशिष्ट्यांपैकी एक म्हणजे OTP पडताळणी ज्यामुळे व्यक्तीला कोणत्याही ठिकाणाहून सहजतेने प्रमाणीकरण करता येते.

आजच्या काळात आणि युगात सायबर गुन्हे मोठ्या प्रमाणात होत आहेत, प्रक्रिया ज्या सुलभता प्रदान करतात, अनवधानाने अशा व्यक्तींचा डेटा उघड करतात ज्यांच्याकडे त्यांची ओळख संरक्षित करण्यासाठी योग्य माहिती नसते.

या ब्लॉगमध्ये, घोटाळेबाज पैसे काढण्यासाठी किंवा अनधिकृत व्यवहार करण्यासाठी आधार क्रमांक आणि बँक खात्यांमधील लिंकचा कसा गैरवापर करतात हे आम्ही तपशीलवार दाखवू.

आधारशी संबंधित सामान्य UPI फसवणूक युक्त्या

1. फिशिंग हल्ले: फिशिंग ही एक फसवी पद्धत आहे जिथे घोटाळेबाज वैयक्तिक माहिती उघड करण्याकरिता निर्दोषांना पटवून देण्यासाठी बँकेचे किंवा पेमेंट ॲपचे अधिकारी असल्याचे भासवतात. आधार-संबंधित घोटाळ्यांच्या बाबतीत, फसवणूक करणारे मेसेज किंवा ईमेल पाठवतात आणि वापरकर्त्यांना त्यांचे आधार तपशील किंवा UPI पिन अपडेट करण्यास सांगतात. अशा प्रकरणांमध्ये, संप्रेषणामध्ये बनावट लिंक असते जी संवेदनशील माहिती कॅप्चर करण्यासाठी तयार केली जाते.
2. विशिंग कॉल: विशिंग ही फिशिंगसारखीच आणखी एक फसवी प्रथा आहे, ज्यात फसवणूक करणारे, व्यक्तींना बँक किंवा UIDAI मधील असल्याचा दावा करुन खाते पडताळणी किंवा समस्या सोडवण्याच्या बहाण्याने आधार नंबर, UPI पिन किंवा OTP मागतात.
3. सिम स्वॅप फसवणूक: घोटाळेबाज पीडित व्यक्तीच्या फोन नंबरचे डुप्लिकेट सिम कार्ड मिळवतात, UPI व्यवहारांसाठी पाठविलेले OTP इंटरसेप्ट करतात आणि लिंक केलेल्या बँक खात्यांमध्ये प्रवेश मिळवतात. 
4. बनावट ॲप्स आणि वेबसाइट: फसवणूक करणारे आधार आणि बँकिंग तपशील कॅप्चर करण्यासाठी कायदेशीर UPI पेमेंट सेवांची नक्कल करून बनावट ॲप्स किंवा वेबसाइट तयार करतात.

आधार फसवणुकीपासून स्वतःचे संरक्षण कसे करावे

1. वैयक्तिक माहिती शेअर करू नका: कधीही तुमचा आधार क्रमांक, UPI पिन, OTP किंवा बँक तपशील फोन, ईमेल किंवा SMS द्वारे कोणालाही शेअर करू नका.
2. सत्यता व्हेरीफाय करा: तुमच्या बँकेकडून किंवा पेमेंट सेवा प्रदात्याकडून असल्याचा दावा करणाऱ्या कोणत्याही संप्रेषणाची सत्यता नेहमी व्हेरीफाय करा. अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या किंवा थेट ग्राहक सेवेशी संपर्क साधा.
3. तुमचा मोबाइल नंबर सुरक्षित करा: तुमचा मोबाईल नंबर तुमच्या आधार आणि बँक खात्याशी लिंक केलेला असल्याची खात्री करा. सिम स्वॅप विनंत्यांबाबत सावध रहा आणि हरवलेल्या सिम कार्डची त्वरित तक्रार करा.
4. विश्वसनीय ॲप्स वापरा: केवळ इंडस ॲपस्टोर, गूगल प्ले स्टोअर किंवा ॲपल ॲप स्टोअर सारख्या सत्यापित स्त्रोतांकडून अधिकृत आणि विश्वसनीय UPI ॲप्स वापरा.
5. व्यवहारांचे निरीक्षण करा: कोणत्याही अनधिकृत क्रियाकलापांसाठी तुमचे बँक स्टेटमेंट आणि UPI व्यवहारांचे आधीचे व्यवहार नियमितपणे तपासा. कोणत्याही संशयास्पद व्यवहाराची त्वरित तक्रार करा.
6. अलर्ट सुरु करा: तुमच्या बँक खात्यातील कोणत्याही क्रियाकलापांबद्दल माहिती ठेवण्यासाठी SMS किंवा ई-मेलद्वारे व्यवहार सूचना सेट करा.

आधार-संबंधित UPI घोटाळ्यांची तक्रार कशी करावी

आधार आणि UPI पेमेंटशी संबंधित कोणत्याही फसव्या क्रियाकलापाचा तुम्हाला संशय असल्यास:

1. तुमच्या बँकेशी संपर्क साधा: तुमचे खाते गोठवण्यासाठी आणि पुढील अनधिकृत व्यवहार रोखण्यासाठी तुमच्या बँकेला त्वरित कळवा.
2. UIDAI ला रिपोर्ट करा: तुमच्या आधार क्रमांकाच्या कोणत्याही गैरवापराबद्दल UIDAI ला कळवा. तुम्ही त्यांच्या अधिकृत वेबसाइट किंवा हेल्पलाइन द्वारे त्यांच्याशी संपर्क साधू शकता.
3. तक्रार दाखल करा: घोटाळ्याची तक्रार स्थानिक पोलिस आणि सायबर क्राईम अधिकाऱ्यांना करा. तुम्ही राष्ट्रीय सायबर क्राइम रिपोर्टिंग पोर्टल वर देखील तक्रार नोंदवू शकता.

जर तुम्ही आधार कार्ड फसवणुकीचे बळी असाल तर PhonePe वर तक्रार कशी कराल

PhonePe द्वारे फसवणूक करणाऱ्या व्यक्तीने तुमची फसवणूक केल्यास, तुम्ही तत्काळ खालील प्रकारे समस्या मांडू शकता:

1. PhonePe ॲप: Help/मदत विभागात जा आणि “have an issue with the transaction”/”व्यवहारात समस्या आहे” पर्यायाखाली समस्या मांडा.
2. PhonePe कस्टमर केअर नंबर: समस्या मांडण्यासाठी तुम्ही PhonePe कस्टमर केअरला 80–68727374 / 022–68727374 वर कॉल करू शकता, त्यानंतर कस्टमर केअर एजंट तिकीट वाढवेल आणि तुमच्या समस्येसाठी मदत करेल.
3. वेबफॉर्म सबमिशन: तुम्ही PhonePe चे वेबफॉर्म वापरून तिकीट देखील वाढवू शकता, https://support.phonepe.com/ 
4. सोशल मीडिया: तुम्ही PhonePe च्या सोशल मीडिया हँडलद्वारे फसव्या घटनांची तक्रार करू शकता

ट्विटर – https://twitter.com/PhonePeSupport 

फेसबुक – https://www.facebook.com/OfficialPhonePe 

5. तक्रार: सध्याच्या तक्रारीवर तक्रार नोंदवण्यासाठी, तुम्ही https://grievance.phonepe.com/  वर लॉगिन करू शकता आणि पूर्वी उठवलेला तिकीट आयडी शेअर करू शकता.
6. सायबर सेल: शेवटी तुम्ही जवळच्या सायबर क्राइम सेलमध्ये फसवणुकीच्या तक्रारी नोंदवू शकता किंवा https://www.cybercrime.gov.in/  वर ऑनलाइन तक्रार नोंदवू शकता किंवा सायबर क्राइम सेलच्या हेल्पलाइनवर 1930 वर संपर्क साधू शकता.